جغرافیا توسعه پایدار زندگی بهتر
کاری از کارشناس ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمینجغرافیا توسعه پایدار زندگی بهتر
کاری از کارشناس ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمیندرباره من
اینجناب داود معمار کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین دانشگاه هرمزگان در خدمت شما دوستان عزیز می باشم
ادامه...
دانلود خلاصه کتابهای ارشد ب شهری
دانلود خلاصه درس فنون پیش بینی در برنامه ریزی
شهری سری اول 3فصل اول
دانلود خلاصه درس فنون پیش بینی در برنامه ریزی
شهری سری دوم : تنظیم مهندس بهروزی
100 صفحه اخر کتاب
دانلود خلاصه درس فنون پیش بینی در برنامه ریزی
شهری سری سوم
سوال نیمسال دوم 92-93 با پاسخ نامه
سوال نیمسال دوم 92-93 سیستم اطلاعات جغرافیاییGISبا پاسخ نامه
سوال نیمسال دوم 92-93 اصول و روش های مجتمع های زیستی
دانلود پاسخ نامه مجتمع های زیستی
نمونه سوال تکنیک های برنامه ریزی شهری و منطقه ای با پاسخ نامه
در آمدی بر سیستم اطلاعات جفرافیایی GIS با پاسخ نامه
باتشکر فراوان از سرکار خانم نسرین گنجی بابت ارسال نمونه سوال
بالا جهت انتشاردر وبلاگ.
نمونه سوالات کاربری اراضی ارشد
خلاصه کاربری اراضی 102 تست از کل کتاب- مهندس ریزخور
نمونه سوال نیمسال اول 92-93 کاربری اراضی همراه با پاسخ نامه
دانلود نمونه سوال کاربری اراضی شهری ارشد نیمسال دوم 92-91 با پاسخ
دانلود نمونه سوال کاربری اراضی شهری ارشد نیمسال اول 92-91
دانلود نمونه سوال کاربری اراضی شهری ارشد نیمسال اول91-90
دانلود نمونه سوال کاربری اراضی شهری ارشد نیمسال دوم 91-90
دانلود نمونه سوال کاربری اراضی شهری ارشد نیمسال دوم 90-89
دانلود خلاصه درس برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ارسالی از سرکار خانم ایزدی
دانلود نمونه کار عملی کارگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای بدون نقشه
دانلود نمونه کار عملی کارگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای بدون نقشه
تصاویری زیبا از پارک مرکزی نیویورک در منهتن
وسعتاین پارک حدود ۳۴۲ هکتار است که به شکل مستطیل در قلب منطقه منهتن (منطقه تجاری نیویورک) واقع شده است. همچنین این پارک دارای دریاچه‌هایی به وسعت جمعاً ۶۰/۷ هکتار می‌باشد. سالیانه ۲۵ میلیون نفر از این پارک بازدید می‌کنند.
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری
خلاصه کتاب برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری-کرامت الله زیاری
که زحمتشونو خانم سجادی کشیدند
برای دانلود اینجا کلیک کنید
بررسی تئوریهای شکل دهنده شهرهای جدید در جهان
نظریه شهرهای جدید در واقع ملهم از نظریات گوناگونی است که در این میان ابنزر هوارد به عنوان نظریه پرداز اصلی معرفی می گردد . هوارد نظریه خود را تحت عنوان باغشهرها مطرح ساخته و آن را گزینه ای برای رویارویی با رشد جمعیت شهرهای بزرگ ، سازماندهی و توزیع فضایی جمعیت و صنعت می دانست . رابرت آون و شارل فوریه که از بنیانگذاران آرمانگرایی هستند شهرهای خود را بر مبنای نیل به برابری عدالت اجتماعی محدود ساختن بخش خصوصی و دگرگونی محیط کالبدی و اجتماعی انسانها می دانند . (زیاری ، 1378 ص 1)
" رابرت آون " تحت تاثیر شرایط ناشی از انقلاب صنعتی ، معتقد بود که می بایست به طبیعت رجعت کرد . او اعتقادی به انجام اصلاحات روبنائی در جامعه در حال صنعتی شدن انگلستان نداشت ، بلکه تغییرات بنیادی و اساسی در سیستم اجتماعی موجود را ضروری و اجتناب ناپذیر می دانست . ( صالحی ، 1377 ، ص15 )
" شارل فوریه" نظریه خود را در قالب «فالانستر» پیشنهاد می کند که با جمعیت و مسکن جمعی توام بود و با نقد جوامع صنعتی به صورت گزینه ای در مقابل شهرهای زمان خود مطرح می شود . این نظریه که ریشه در مکتب آرمانگرایی دارد ، شهرهای آرمانی را انتخاب انسان در برابر جوامع صنعتی می داند . زیرا این شهرها را مستقل از جوامع صنعتی و بر اساس عدالت اجتماعی بیان می کند . (زیاری ، 1378، ص 9) هدف از این نظام جدید ( فالانستر ) ایجاد تغییر در نظام فعلی شهرها و تامین حداکثر رفاه اجتماعی بود که از طریق کشف و ارائه شکلی از پیوستگی اجتماعی بود که در سایه آن بتوان مردم را به هم پیوند داد . ( صالحی ، 1377 ، ص15 )
در سال 1849 م ." جیمز سیلک باکینگهام" رساله ای تحت عنوان «شهرهای جدید» باحد متناسب جمعیت 10 هزار نفر انتشار داد . شهر پیشنهادی وی به مساحت 1000 ایکر و محدود به زمینهای زراعتی بوده است لذا یک شرکت بزرگ که متعلق به عموم است , برای از بین بردن رقابت , تمام فعالیتهای صنعتی و کشاورزی شهر را در دست می گیرد ( مزینی , 1373 , ص264 ) این نظریه در سال 1875 م . توسط سر بنجامین واردریچاردسن با حد متناسب جمعیت برابر یکصد هزار نفر به عنوان شهر سالم بیان می گردد . در سال 1882 م ." اسپانیارد آرتورسوریاماتا " نظریه شهر خطی را ابراز داشت که بایستی در اطراف مادرید احداث می شد . (زیاری ، 1378 ، ص8 2) وی معتقد بود که ستون فقرات شهر بایستی یک خیابان به عرض حداقل 40 متر باشد که در مرکز آن مسیرهای رفت و برگشت راه آهن احداث گردد . در این بافت بلوک های ساختمانی چهار گوش نباید فضایی بیش از یک پنجم زمین مورد لزوم را اشغال کنند . شهرهای خطی ضمن توسعه طولی خود موجب اتصال شهرهای نقطه ای موجود با یکدیگر می شوند ، به نحوی که در یک شبکه از مثلثها ، شهرهای نقطه ای ، رئوس خطی اضلاع مثلث شبکه را تشکیل خواهند داد . بدین ترتیب ، کلیه مناطق روستایی به وسیله یک شبکه از مثلثها به منظور فعالیت های کشاورزی و صنعتی در نظر گرفته خواهند شد . در این طرح تقسیم عادلانه زمین وجود دارد و این طرح ، طرح تکمیلی نظریه هنری جورج آمریکائی است . طرح سوریا فقط در مقیاس بسیار معمولی در 5 کیلومتر عملی شد که بعدا با رشد مادرید مدفون گردید . این طرح به شکست انجامید ، زیرا مسئله مالکیت زمین حل نشد ( استروفسکی ، 1371، ص 19 ) در این میان ابنزرهوارد در سال 1898 م . نظریه اش را در کتاب کوچکی بنام « فردا ، مسیری صلح آمیز به سوی یک اصلاح واقعی » منتشر کرد ( همان ، ص 28 ) هوارد پس از بررسی زیانهای صنایع در بریتانیا مفهوم باغشهرها را ارائه داد و خیلی زود نظریه او نقطه عطفی در تاریخ برنامه ریزی شهری شد وی ایده باغشهر خود را بوسیله طرحی که از سه قطب تشکیل شده بود نشان داده است . این قطب ها عبارتند از :
قطب شهر ، قطب روستا یا نواحی حومه ای با مزایا و معایب متعلق به آن و قطب سوم که در بردارنده جنبه های جذاب زندگی شهری و روستایی است ، به عقیده هوارد مردم بطور طبیعی قطب سوم را که باغشهر نامیده می شود ترجیح می دهند . ( هیراسکار ، 1376 ، ص 22 )
هوارد از طرح باغشهرها این اهداف را در نظر داشت :
ساختار عملکردی ، بهینه ساختن اندازه جمعیت و مساحت ، اشتغال و خود اتکائی ، استقرار کمربند سبز ، تراکم بهینه و مالکیت عمومی زمین . ( زیاری ، 1378 ص 1 )
خصیصه های مهم طرح هوارد ( باغشهر ) را می توان به شرح زیر بیان کرد :
شهر پیشنهادی هوارد در وسعتی برابر 6000 ایکر (تقریبا 2400 هکتار ) طرح می شود.
در حدود یک ششم وسعت شهر به مساکن اختصاص می یابد وبقیه آن جهت اختصاص به فضای سبز، جنگل ، کشاورزی و سایر موارد ، کنار گذاشته می شود. این بخش همواره دست نخورده باقی می ماند یعنی فقط در ایجاد فضای سبز، پارکها وزمینهای کشاورزی بکار گرفته می شود. هرگاه جمعیت شهر افزایش یابد لازم است که در آن سوی فضای سبز ، شهر تازه یی با همان فضاها و کمربندهای سبز ساختمان گردد.
هوارد در طرح خود به مساله صنعت و تجارت نیز توجه دارد و با معیاری مشخص ، منطقه تمام گروههای شهری را تعیین می کند، ساختمانهای عمومی و محلهای پذیرایی در مرکز شهر قرار می گیرند ، مغازه ها بین مساکن بوجود می آیند ، کارخانه ها در کنار شهر با راه آهن آن بخش معینی را به خود اختصاص می دهند . مساکن اندازه های مختلفی دارند اما همگی از مزایای چمن و باغ به حد کافی بهره مند می شوند و از این مساکن به آسانی می توان به کارخانه ها ، مغازه ها ، مدارس، کلیسا ها و فضا های آزاد شهری رسید. از جالب ترین چشم اندازهای شهری وجود پارک مرکزی و کمربند سبز داخلی است . جمعیت شهر طرح هوارد 30000 نفر است. ( شکوئی ، 1350 ، ص 56 )
یکی از جالب ترین امتیاز طرح هوارد ، تقسیمات فرعی شهر است . یعنی هر یک از تقسیمات فرعی یا منطقه شهر ، خود از امکانات محدود یک شهر بهره مند می شود . در اینجا هر بخش از شهر و یا یک ششم جمعیت شهر که 5000 نفر است نیازمندیهای روزمره خود را در داخل واحد خویش جستجو می کنند . مدرسه ها ، کلیساها ،سالن کنسرت و کتابخانه از آن جمله است. ( همان ، ص 59 )
به هر حال نخستین باغشهر هوارد یعنی" لچ ورث" به فاصله 35 مایلی لندن به گونه ای متفاوت و دومین آن " ولوین" به کندی گسترش پیدا کرد . در این دوره تنها 2 باغشهر با 35 هزار نفر جمعیت ساخته شد . ( زیاری ، 1378 ، ص 33 ) بر اساس نظریه باغشهرها ، شهرهای جدید در اغلب نقاط مختلف جهان از جمله کشورهای سرمایه داری ، سوسیالیستی سابق و جهان سوم بوجود آمدند ( همان ، ص 7 )
از جمله نظریات دیگر در باب توسعه شهری و شهرهای جدید نظریه" تونی گارنیه" است که یکسال پس از انتشار نظریه هاوارد در زمینه طراحی یک شهر نمونه ارائه شد . وی در سال 1917 م . نظریه شهر صنعتی را منتشر کرد ( استروفسکی ، 1382 ص 45 ) شهر جدید صنعتی وی جمعیت بهینه ای معادل 35 هزار نفر داشت در کوی صنعتی پیشنهادی گارنیه عوامل مختلط شهر محل کار محل سکونت تفریحگاهها و غیره کاملا" جدا از یکدیگر هستند و کمربندی سبز قسمت صنعتی شهر را از قسمت اصلی آن جدا می سازد قسمت اصلی شهر نوار مانند ادامه می یابد و در میان آن بناهای عمومی دبیرستان و استادیوم ورزشی احداث می گردد در طرح گارنیه خطوط راه آهن در داخل شهر در زیر زمین کشیده می شدند تا به ایستگاه مرکزی شهر برسند خانه ها در میان پارک بنا می شدند و خیابان اصلی دور از محلات مسکونی قرار می گرفت و بدین ترتیب بود که شهر صنعتی راهی فراپای بسیاری از کسانی گذاشت که در پیشرفت شهرسازی معاصر موثر بوده اند ( شیعه ، 1376 ، ص 44 ) .
در سال 1922 م ." ریموند آنوین" یکی از همکاران طرح لچ ورث نظریه ای متفاوت با نظریه هوارد ارائه داد . نظریه وی برای یک شهر بزرگ و مبتنی بر اصل شهرکهای اقماری بود که کاملا" بصورت حومه های خوابگاهی طرح شد . وی با پیش بینی مراکز صنعتی ، اداری جداگانه ، نظریه اصلی هوارد را درباره شهرکهای اقماری ، که بصورت مجموعه های خودیار متشکل از مسکن و مراکز کاری و خدماتی اند ، به کنار گذاشت . در نظریه وی ساکنان شهر بزرگ ناچار بودند روزانه برای رفتن به سر کار از حومه به شهر و بالعکس در تردد باشند . بنابراین چنین راه حلی مشکلات ترافیک را که از معضلات اساسی شهرهای بزرگ بود ، کاهش نمی داد .
بعد از جنگ جهانی اول ، مکتب برنامه ریزی و معماری در فرانسه و آلمان بوجود آمد . پیشنهادهای این مکتب با نظریه باغشهر متفاوت بود .
"لوکوربوزیه" در فرانسه طرحی در رابطه با ساخت شهرها در سال 1992 ارائه داد در طرح لوکوبوزیه بخش مرکزی شهر پاسخگوی مناسبی جهت تراکم ترافیک شهر بشمار می رود و جابجایی مردم را میسر می سازد که در آن فضای سبز و فضای باز به اندازه کافی است . وی طرح خود را برای یک شهر پر جمعیت ارائه داده است در طرح لوکور بوزیه ، تراکم جمعیت در قسمتهای مسکونی 3000 نفر در هکتار در نظر گرفته شده است . ( شیعه ، 1376 ، ص 54 )
لوکوربوزیه در اعتراض شدیدی که به نظریه « باغشهر افقی » کرد ، بحثهایی را پیش کشید که احتمالا هیچگونه تناسبی با احساس واقعی اکثریت ساکنان شهرها نداشت وی که شیفته الگوی بلوکهای آپارتمانی خود بود و آنها را مناسب با جامعه عصر ماشین می دانست ، میل داشت که در هر کجا آنها را اجرا نماید ، در شهرهای بزرگ یا کوچک ، روی زمینهای بکر یا در میان سایر سازه ها در مناطق روستائی و جنگلها . لوکوبوزیه از زمینهای شهری بعنوان یک معدن الماس یاد می کند که می بایست به روشی عاقلانه مورد بهره برداری قرار گیرند . ( استروفسکی ، 1378 ، ص 78 )
لوکوبوزیه را می توان پدر شهرهای پر تراکم وساختمانهای بلند مرتبه دانست . اندیشه وی تفکر مسلط در برنامه ریزی شهر جدید « چندیگر» پایتخت پنجاب هند بوده است . ( هیراسکار ، 1376 ، ص 26 )
در استانه جنگ جهانی دوم , انگلیسیها مسئله پژوهش درباره یک سیاست هماهنگ طرح ریزی کشوری را مطرح ساختند . و در سال 1937 یک کمسیون سلطنتی به ریاست سر "منتیگو بارلو" ماموریت یافت تا توزیع شاغلان در صنعت و نارسایی ناشی از تمرکز بیش از حد شهری و اقتصادی بسیار فشرده را مورد مطالعه قرار داده و راه حلهایی را برای درمان آن ارائه نماید . بنابراین در سال 1942 وزارت کار و طرح ریزی و در1943 وزارت شهرسازی و طرح سرزمینی به وجود آمد این وزارتخانه نظارت بر ساختمان نوشهرها و طرحهای توسعه را بر عهده گرفت . پیشنهادهای کمسیون به شرح زیر اعلام شد :
- لزوم یک طرح ریزی برای فضاهای شهری متراکم
- برقراری یک سیاست عدم تمرکز و پخش صنعت
- پژوهش درباره تعادل بین منطقه ها از نظر اهمیت و گوناگونی فعالیت های صنعتی . ( مرلن , 1971 , ص 3 )
اصول گزارش بارلو در سال 1944 م . توسط سر" پاتریک ایبرکرامبی" در طرح لندن بزرگ مطرح و بر آن تاکید شد . او معتقد بود که بهیچوجه نباید به احداث تاسیسات صنعتی در حومه لندن و در فضاهای خارجی مجاور آن اجازه داده شود . او در طرح خود پیشنهاد کرد تا برای سیاست تمرکز زدایی ، ده شهر جدید اقماری در اطراف لندن ساخته شود. در طرح وی محدودیتهایی برای تراکم محدوده لندن اعمال شد و هدف اصلی طرح ، اطمینان یافتن از کاهش جمعیت با ایجاد شهرهای جدید در اندازه های متوسط و با سکنه ای قریب به 50 هزار نفر بود . طرح ابرکرومبی در چارچوب سیاست ملی طرح ریزی سرزمین جای می گرفت . ( زیاری , 1378 ، ص 33 )
در این باره موفقیت طرح در تشکیل کمسیونی سلطنتی به ریاست لرد ریت در سال 1946 جامه عمل پوشید . پیشنهاد گزارش ریت در مورد شهرهای اقماری به شرح ذیل بوده است
- فاصله بین شهرهای اقماری و شهرهای مادر , کمتر از 40 کیلومتر در منطقه لندن و کمتر از20 کیلومتر در جاهای دیگر نباشد , تا بتوان مراکز اقتصادی , اجتماعی و تجاری حقیقتا" مستقل از یکدیگر را به وجود آورد .
- سکنه شهرهای اقماری نیز بین 20000 تا 60000 نفر را شامل می شد
- تراکم کل پیش بینی شده 30 نفر در هکتار بود
- ساختمان سازی در آنها بر روی زمین های بکر صورت گیرد
- محدوده اداری تحت ساختمان شهرهای اقماری شامل کمربند سبزی به پهنای 1200 متر در پیرامون آنها بشود . ( مرلن , 1971 ، ص 11 )
از جمله نظریات دیگر در زمینه شهرهای جدید ، نظریه" فرانک لویدرایت " در باب شهر پهندشتی ، به منظور تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ است . این نظریه امکان پراکنده زیستن جمعیت را در خانه های ویلایی تک خانواری مطرح می کند . محل کار در شعاع 10 تا 20 مایلی از محل زندگی (10 تا 40 دقیقه ) با استفاده از وسایل نقلیه مدرن ( هواپیما ، هلی کوپتر و وسایل سریع السیر ) قرار دارد . نظریه رایت مانند بسیاری از آرمانگرایان دارای عناصر شاعرانه و روستاگرایانه بود( استروفسکی ، 1378 ، ص124- 126 )
رایت پیشنهاد می کند که به هر کسی یک تا یک و نیم هکتار زمین واگذار گردد که در آن به کشاورزی بپردازد و همانطور که کشاورزی اساس تولید غذایی افراد را تشکیل می دهد، آنها کارگر صنعتی هم باشند . بزرگترین مشکل این طرح وجود فاصله هایی است که در نقاط مختلف آن وجود دارد . همچنین این طرح فاقد مرکزیت شهری است و در حقیقت دارای توسعه ای نا محدود خواهد بود . ( شیعه ، 1376، ص 76 )
در کشورهای سرمایه داری غرب ، شهرهای جدید به عنوان گزینه ای در مقابل جذب سرریزهای جمعیتی شهرهای بزرگ ، توزیع فضایی جمعیت و صنعت ، تمرکز زدایی از منطقه شهری مادر شهرها ، جلوگیری از رشد پایتختها ، تمرکز زدایی از مراکز شهری متراکم و تمرکز زدایی اداری و علمی ، در کشورهای سوسیالیستی سابق برای محدودیت رشد شهرهای بزرگ ، پخشایش صنعت و جمعیت به نواحی عقب مانده ، بهره برداری از منابع سازمان دهی فضایی شهرها ، ایجاد قطب های رشد ، توسعه منطقه ای ، ایجاد فضای مناسب اسکان کارگران ودر کشورهای جهان سوم در راستای عدم تمرکز مترو پلها ، مقابله با رشد شهر های بزرگ در جنبه های سیاسی ، انتقال اداری ـ سیاسی ، توسعه منطقه ای و بهره برداری از منابع ، سازماندهی فضایی توسعه مناطق عقب مانده ، جذب سرریز های جمعیتی ، تجدید ساخت شهرهای تخریب شده یکپارچه سازی روستایی ، طراحی شدند . که نتایج گوناگونی به بار آورده است . (زیاری ، 1378 ص 72 )
بر نامه های توسعه شهری در ایران وجهان
تهیه و تدوین برنامه های توسعه شهری در جهان و ایران با مفهوم امروزی از قدمت زیادی برخودار نیست ولی تلاش های انجام گرفته در این خصوص به زمان های گذشته باز می گردد، نخستین تلاش هایی که به نوعی در راستای نظم دهی به سکونتگاه انسانی بوده است که اولین سرچشمه های تدوین برنامه توسعه را فراهم نموده است.در یک تقسیم بندی عمده می توان 4 مرحله زیر را برای سیر تحول طرح های توسعه شهری در جهان برشمرد.▪ مرحله نخست (سال های 1800 تا 1900 میلادی) شکل گیری ایده آرمان شهری برای رفع مشکلات شهروندان ارایه می شود.
▪ مرحله دوم (سال های 1900 لغایت 1950 میلادی) با تهیه طرح توسعه برای شهرهای اروپایی همچون آمستردام، پاریس و لندن، نخستین تفکرات مبتنی بر برنامه ریزی به وجود می آید.
▪ مرحله سوم (سال های 1950 تا 1970) شکل گیری و تدوین منشور آتن وتوجه به استانداردهای کمی زندگی شهری.
▪ مرحله چهارم (1970 به بعد) توجه به جنبه های غیر کالبدی شهرها و ایجاد نگرش های جدید در برنامه ریزی توسعه شهری.
بررسی سیرتحول مطالعات طرح های توسعه شهری در ایران در یک طبقه بندی کلی 3 مقطع تاریخی زیر را بیان می کند:
▪ مرحله اول: قبل از اسلام و دوران باستان با شکل گیری مجموعه های باشکوه و عظیم همچون چغازنبیل ـ تخت جمشید ـ جندی شاپور و ....
▪ مرحله دوم: بعد از اسلام تا مشروطیت رونق شهرنشینی با گسترش هنر دوران اسلامی و معماری باشکوه در مساجد بازارها و ایجاد شهرهای پررونق مثل سمرقند، بخارا، اصفهان و...
▪ مرحله سوم: دوران معاصر، با ورود اتومبیل به شهرها و تغییر ساختار فضایی شهرها با شکل گیری خیابان های عریض و تهیه اولین طرح های توسعه شهری از دهه 1340 شمسی به بعد.
● مقدمه
تفکر در خصوص تهیه طرح برای شهر و بررسی ابعاد مختلف توسعه آتی آن از قدمت زیادی برخوردار نیست و واقعیت آن است که با هریک از تقسیم بندی های انجام گرفته در این خصوص مقایسه شود،[2] مشخص می گردد[3] که مدت زمان قابل تصور برای تفکر و تهیه طرح شهری حداکثر دو قرن است که از اوایل قرن نوزدهم به بعد را شامل می شود. بنابراین شهرسازی نسبت به برخی علوم دیگر از عمر کوتاهی برخوردار است و خصوصاً در جریان تحولات انجام گرفته در طول دو سده اخیر نیز با نوساناتی مواجه بوده است که بعضاً دگرگون کننده برخی بنیانهای اساسی این علم شده است. بنا به همین سابقه، شهرسازی از نظریه پردازی صرف در باب مباحث اجتماعی، اقتصادی و یا ایده آل گرایی و تخیل پردازی شروع و قریب یک قرن با این شیوه تفکر تداوم می یابد. (اوایل قرن نوزدهم با نظریات رابرت اوین، شارل فوریه، ژول ورن، ژان باتیست گودن و دیگران)[4] با شروع قرن بیستم و رواج تفکرات عملی مبنی بر پوزتیویسم و اثبات گرایی تجربی حاکم بر علوم، تفکرات طرح شهری و توسعه آن نیز از قاعده کلی تبعیت می کند و به همین دلیل شیوههای تفکر مباحث شهری یکباره از مسایل انتزاعی و کلی به موارد عینی و جزیی تبدیل می گردد و توجه به مسایل عمومی و روزمره همچون بهداشت، حمل و نقل، میدان و فرم شهری جای خود را به مسایل کلی همچون طبقه بندی نظام مسکن (نظریه رابرت اوین 1771-1858)[5] جامعه اشتراکی فالانستر (نظریه شارل فوریه 1838-1772)[6] و طرح قصر اجتماعی (نظریه ژان باتیست گودن 1819-1888) [7] می دهد. وارد شدن عرضه مهندسی عمدتاً با مفهوم Civil در شهرسازی که عموماً با ماهیت عمران و ساختمان سازی قابل بیان است، تغییر عمیقی در اندیشه و شیوه عمل شهرسازی به جـــای مــی گـذارد و باعث می شود که ماهیتاً جایگاهی زمینی پیدا کند و از تخیلات به واقعیات روزمره تغییر یابد. به همین دلیل توجه به جنبه های کالبدی شهر هم در نقشه شهری (طرح خیابان بندی شطرنجی Grid Iron) و هم عناصر شهری (میدان های بزرگ توسط بارن اوسمان)[8] نمود می یابد از این مقطع اصول نظری شهرسازی مدرن پایه ریزی می شود و توجه شدید به کمیات معماری و جدایی فعالیت های شهری به عنوان یک اصل اجتناب ناپذیر معرفی می گردد (تفکرات لکر بوزیه 1965-1887). از طرف دیگر وقوع جنگ جهانی دوم و تبعات ناشی از تخریب همه جانبه شهرها در اثر جنگ، باعث شد که توسعه شهری از نگاه تک بعدی به چند وجهی تغییر یابد و به همین دلیل توجه به مشکلات شهری از نگاه جامع دیدن به همه مسایل شهری مطرح می گردد. به این امید که جامع بینی بتواند همه پیچیدگی های نظام شهری را حل کند و محققان مختلف هریک از فراخور علم مکتسب خود به شناخت و تحلیل برسند. نتیجه نهایی این تحول، این بود که امر شهرسازی جامعیت می یابد و متخصصان اقتصاد، جامعه شناسی، جغرافیا، حقوق و ... علاوه بر معمار و مهندس قبلی برای تدوین طرح شهری فرا خوانده می شوند و همین امر مقدمه ای بر تولد دانش شهرسازی در مفهوم آکادمیک آن می شود، شاید بتوان گفت که ویژگی های این دوره رجعت به دوران نخست شهرسازی است که در آن تخصص های غیرفنی در عرصه های نظری و خصوصاً با گرایش های اقتصادی، اجتماعی و مالی به ارایه ایده پرداختند. اما در عین حال به دلیل تلفیق تخصص های گوناگون، نقش محوریت یک حرفه (اعم از معمار یا جامعه شناسی و اقتصاد) از بین رفته و تفکر جامع نگری در طرح های توسعه شهری گسترش می یابد. از اوایل دهه 1970 میلادی، ضرورت کاربرد روش های جایگزین مطالعات جامع در طرح های شهری مطرح می گردد و تأکید بر نظریات جایگزین، خصوصاً نظریه عمومی سیستمها عنوان می شود. به عبارتی رابطه انسان با محیط (شهروند با شهر) و عناصر تشکیل دهنده سیستم شهری در شیوه جدید مطرح می شود. از این نظر نگاه به شهر همچون سیستمی پیچیده، احتمالی و در حال تکامل دیده می شود که استفاده از مبانی نظری و روش های عملی آن در مطالعات شهری، اجتناب ناپذیر است. توجه به شهر باید همچون مجموعه ای از عناصر باشد که با هم چنان در رابطه ای متقابل قرار می گیرند که تغییر در هر عنصر تشکیل دهنده مجموعه، موجـــب تغییر سایر عناصر و در نتیجه کل مجموعه می شود. عناصر سیستمی که در یک شهرقابل بررسی است شامل، انسان، فعالیت ها، مکان اختصاص یافته به آنها و ارتباطات مادی و غیرمادی است.
● مراحل تهیه طرح های توسعه شهری
سیرتحول دیدگاه ها و روش های عملی حاکم بر طرح های توسعه شهری در کشورهای مختلف (خصوصاً اروپای غربی) طی دو قرن که از آغاز پیدایش شهرسازی سپری شده است به 4 مرحله متفاوت به شرح زیر قابل تقسیم است.[9]
▪ مرحله اول (از 1800 تا 1900 میلادی)
در این دوره، هنوز شهرسازی به عنوان حرفه ای مستقل به وجود نیامده است. عمده کسانی که در باره چگونگی توسعه شهرها نظر می دهند. نظریه پردازان مسایل اجتماعی برای رفع مشکلات طبقات اجتماعی هستند که با ذکر خصوصیاتی در خصوص شهر مطلوب یا ایده آل خود نظر می دهند و عموم ایده های مطرح شده که به صورت اتویپا مطرح می شود شهر مناسب را خارج از شهرهای موجود می داند و به همین دلیل به شرایطی اصطلاحاً آزمایشگاهی می اندیشند که برای تحقق شهر مورد نظر باید هرگونه محدودیت و مانع به عنوان پیش فرض اولیه برداشته شده تا شهر ایده آل به صحنه ظهور برسد. بنا به همین دلیل است که بهترین نظریات مطرح شده این دوره همچون شهر خیالی رابرت آوین (1858-1771) و فالانستر شال فوریه(1838-1772) هیچگاه جنبه اجرایی پیدا نمی کند. زیرا بسیاری از این نظرات با پیش فرض تغییر شرایط وضع موجود و ساختارهای حاکم بر نظامی است که براساس ساختار سیاسی ـ اقتصادی ناشی از تحولات انقلاب صنعتی به وجود آمده است و قاعدتاً تغییر آن از عهده یک شهر ساز صرف برنمی آید. زیرا نقد آوین از لیبرالیسم اقتصادی حاکم بر جامعه آن روز و دفاع از طبقه کارگر و پیشنهادهایش در مورد اصلاحات، او را قبل از هرچیز در راس اتحادیه کارگری و نظریه پرداز سوسیالیسم دولتی قرار می دهد که برای تحقق این ایده به 12 هزار هکتار (معادل 30 هزار ایکر). نیاز داشت تا در آن نقشه ای شطرنجی را ارایه کند و هرکدام از خانه های شطرنج، پذیرای 1100 نفر در 400 تا 600 هکتار باشد، در عین حال نیز برای تحول اساسی شرایط و رفتار محرومان باید آنان را از محیطی که هم اکنون تأثیر شومی بر آنها دارد بیرون کشید و آنان را در شرایط مناسب برای سرشت طبیعی انسان قرار داد. شرایطی که برازنده انسان و به نفع تمامی طبقات باشد.[10] تأثیر عمیق انقلاب صنعتی که با اختراع ماشین بخار جیمزوات شروع می شود، به تدریج همه ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را تحت الشعاع قرار می دهد و نظام شهری نیز از این قاعده مستثنی نمی شود زیرا شهرهای اروپایی در این دوره به سبب تأثیرات انقلاب صنعتی به گونه ای بی سابقه گسترش می یابند. این توسعه عمدتاً به طور بی رویه و بی ضابطه در حاشیه بافت منسجم شهری (میراث قرون وسطی) در اطراف صنایع و خطوط آهن و توسط صاحبــان زمین حومه های نوساز شهری صورت می گیرد، مقابله با این شرایط نابسامان یکی از اهداف دولت های بورژوازی این دوره قرار می گیرد که عموماً به ایجاد تسهیلات بهداشتی محدود می شود. در عین حال در اواخر این مقطع که به نوعی نوزایی علم شهرسازی را پدیده می آورد. برخلاف آنچه که در حومه های شهری بدون ضابطه و برنامه روی می دهد، بازسازی مرکز شهری در چارچوب های طرح های مدون صورت می گیرد، اهداف و محتوای این طرح ها از طرف هیأت حاکمه با توجه به نیازهای جوامع و دولت های جدید تعیین می شود و طی آن پیش بینی هایی برای ایجاد مراکز جدید اداری و خدماتی ، میدان ها و شاهراه های جدید ارتباطی، پل ها، خطوط مترو راه آهن و تأسیسات زیربنایی آب و فاضلاب می شود. عمده این طرح ها با کمک تکنسین های جدیدی به نام مهندس تهیه و اجرا می شود و معماران این قرن که بیشتر سرگرم ساختن ابنیه تشریفاتی هستند با این فعالیت ها بیگانه می مانند. حومه های نوساز شهری نیز که خیلی زود بخش اعظم ساختار شهر مدرن اروپایی را تشکیل دادند، خود به خود و بدون دخالت معماران توسعه می یابند. به عبارتی زمانی که عواقب منفی این حومه جزء لاینفک ساختار شهری می شود، لزوم تدوین طرح برای آنها احساس می شود. در بین نمونه های مطرح این دوره باید به طرح بارن اوسمان برای مرکز شهر پاریس اشاره کرد که الگویی برای بازسازی مراکز شهری در سایه کشورهای اروپایی و به تدریج سایر کشورها می شود.
▪ مرحله دوم (1950-1900)
شروع قرن بیستم با تحولات زیادی در عرصه علوم همراه می گردد، نظریات مبتنی بر استدلال استقرایی و گسترش شیوه های تجربی در همه علوم باب می شود و تدوین قواعد استدلالی براساس فلسفه علمی، اساس روش شناسی را تشکیل می دهد. به طوری که قواعد منطقی مبنای شناخت در فلسفه طبیعی برشمرده می شوند.[11]
ـ قاعده یکم: برای تعلیل اشیاء طبیعی، فقط باید به عللی تمسک ورزید که هم صادق و هم برای تبیین ظواهر کافی باشند.
ـ قاعده دوم: باید به معلول های مشابه، تا جایی که ممکنست علل مشابه را نسبت داد.
ـ قاعده سوم: آن دسته از اوصاف که در همه اجسام موجود در دسترس آزمایش یافت می شوند و شدت و ضعف هم برنمی دارند می باید اوصاف همگانی جمیع اجسام شمرده شوند.
ـ قاعده چهارم: احکامی که از طریق استقراء عمومی و بر اثر کندو کاو در پدیده ها به دست می آید درست است ونباید به فرضیات مخالف اعتنایی شود.
به تبع تدوین قواعد منطقی و احکام استدلال در همه علوم، در این دوره اصول نظری شهرسازی مدرن شکل می گیرد و همه صاحبنظران سعی در بیان تجارب استقرایی مبتنی بر مصادیق علمی دارند. بنا به همین دلیل است که در این دوره نظریات متعددی در باره شهرسازی مطرح می شود که برخی از آنان عبارتند از:
1) نظریه شهر خطی توسط آرتور سوریا.
2) نظریه شهر صنعتی توسط تونی گارینه[12] (1948-1869)
3) نظریه باغ شهر توسط ابنزر هاوارد[13] (1928-1850)
4) نظریه شهر درخشان توسط لوکور برزیه[14] (1965-1887)
نیمه اول قرن بیستم علاوه بر ایجاد تأکید اندیشه های پوزیتویسمی و بروز دو جنگ جهانی، زمینه بیشتری را برای تفکر بیشتر و منطقی تر به مفهوم توسعه شهری ایجاد می نماید. به همین دلیل کنگره چهارم معماری مدرن (سیام) کلاً به موضوع شهرسازی اختصاص می یابد و طی آن یک الگوی نمونه برای تهیه نقشه های شهری ارایه می گردد که برطبق آن برای هر شهر باید 3 نقشه تهیه شود. یکی برای نشان دادن شیوه استفاده از زمین، دومی برای نشان دادن وضعیت معابر و سومین نقشه برای تکمیل موقعیت شهر با توجه به محیط اطراف آن. الگوی فوق الذکر مبنای تهیه طرح های توسعه شهری برای 33 شهر از جمله لندن، پاریس، برلین، دیترویت، مادرید می گردد ولی این الگو تنها نقشه های وضع موجود را نشان می دهد، علاوه بر این در فاصله دو جنگ جهانی، روش هایی که برای سامان دادن شهرهای بزرگ به کار گرفته می شود، عمدتاً پراکنده و نامنسجم هستند و طرح های کلی شهری از محدوده مراکز شهری فراتر نمی روند. تنها تجربه 3 پایتخت اروپایی (آمستردام، پاریس و لندن) از این قاعده مستثنی است و طرح در محدوده ای فراتر از مرکز شهری و به عبارتی منطقه پیرامون شهری مورد بررسی و پیشنهاد قرار می گیرد. نکته مهم مرتبط با این مقطع این است که شروع تجربه تهیه طرح توسعه شهری به صورت جامع و توجه به تخصص های مرتبط با مسایل شهری ولی جدا از آن همچون جمعیت شناسی، اقتصاد، حقوق و.... از این زمان به بعد آغاز می شود و حرفه شهرسازی برمبنـای عام دیدن همه مسایل شهری از این زمان شروع می شود و متعاقباً نیز گسترش سریعی را در کشورهای مختلف پیدا می کند. از آنجایی که این روش مطالعه به عنوان نقطه عطفی در تاریخ مطالعات تهیه طرحهای توسعه شهری شناخته می شود، ضروری است که به 3 طرح مهم که با این شیوه بررسی شده اند اشاره شود.
الف) طرح آمستردام (1939-1934)
در سال 1934 برای پایتخت هلند به استناد قانونی که براساس آن همه شهرهای بیش از 10 هزار نـفـر موظف به تهیه برنامه های توسعه آتی شده بودند طرحی تهیه می شود که ویژگی کامل یک طرح جامع شهری را داراست. به این ترتیب که با پیش بینی رشد آتی جمعیت شهر، خصوصیات تاریخی و فیزیکی و موقعیت آمستردام به عنوان پایتخت هلند جهت توسعه شهر، میزان افزایش سطوح مسکونی، خدماتی، فضای سبز و پارک ها، مراکز کار و فعالیت، چگونگی تقویت شبکه حمل و نقل زمینی، زیرزمینی و هوایی و تأسیسات زیربنایی و همچنین ضوابطی برای محله بندی شهر، ارتفاع ساختمان ها، تعداد طبقات و فاصله بلوک ها از یکدیگر تعیین می شود. این طرح به سبب آغاز جنگ جهانی دوم اجرا نمی شود و پس از اتمام جنگ نیز، طرح دیگری برای شهر تهیه می شود که در برخی بخش ها با طرح پیشین مغایر است.[15]
ب) طرح پاریس (1939-1934)
در سال 1934 کمیسیون ویژه ای برای تهیه طرح پاریس و تعیین محدوده منطقه شهری آن تشکیل می شود، براساس این طرح نتردام، مرکز منطقه و اراضی و شهرهای کوچکی که تا فاصله 30 کیلومتری آن واقع شده اند جزو منطقه شهری پاریس قرار می گیرند. تدوین کنندگان این طرح که برای تهیه و تصویب آن 5 سال زمان را صرف نموده اند. شکل توسعه چند مرکزی طرح اوسمان را الگوی مناسب برای توسعه پاریس بزرگ تلقی نمودند. علاوه بر این تعیین ضوابطی برای چگونگی استفاده از زمین و ضوابط ساختمانی مناطق گوناگون، ضوابط تصمیم گیری در باره مناطقی که اهمیت تاریخی و هنری دارند (کاخ ورسای و سن ژرمن) مجموعاً محتوای طرح پاریس بزرگ را تشکیل می دهند. این طرح نیز همچون طرح جامع آمستردام به علت شروع جنگ اجرا نمی شود و درسال 1956 طرح دیگری برای این شهر تهیه می شود که درآن برخی سیاست های طرح قبل از جنگ دنبال می شود.
ج) طرح لندن بزرگ (1944)
طرح لندن به خلاف دو طرح جامع پاریس و آمستردام بلافاصله بعد از جنگ جهانی دوم تهیه مـــــی شود، ایـــــن طـرح براساس شناخت دقیق شهر و اصولی که کمیسیون بارلو برای برنامه ریزی و طرح ریزی محـــدوده لندن و اراضی مجاور آن تدوین می کند، تهیه می گردد. در طرح لندن بزرگ که توسط سرپاتریک ایبر کرامبی [16]تهیه می شود شکل فیزیکی توسعه متحدالمرکز و استخوان بندی تاریخی آن در قرن سیزدهم حفظ می شود و سیاست اصلی طرح، تقویت شبکه حمل و نقل سریع از طریق شاهراه حلقوی برای جابجایی سریع، پیرامون حلقه سوم شهر لندن است. علاوه بر این، تقویت خطوط راه آهن و مترو، احداث 8 فرودگاه درکنار شهرهای اقماری و همچنین سیاست های زیر مدنظر قرار می گیرد:
ـ کاهش صنایع و اشتغال صنعتی در محدوده لندن واراضی مجاور آن.
ـ کاهش جمعیت در لندن بزرگ
ـ ایجاد مراکز جدید جمعیتی در نزدیکی لندن
ـ حفظ اهمیت بندر لندن و کنترل قیمت زمین و نوسانات آن توسط طرح
ـ ایجاد شهرهای اقماری در محدوده های پیرامونی شهر
گزارش از نشست علمی مدیریت بحران شهری در حوزه حوادث طبیعی و پداف
به گزارش سما به نقل از ستاد اطلاع رسانی نخستین جشنواره پژوهش در حوزه مدیریت شهری، در ابتدای این نشست دکتر علمداری رئیس کمیته راهبردی مدیریت بحران در مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با اشاره به اهمیت تشکیل این کمیته گفت: « این کمیته اوایل شهریور ماه امسال آغاز به کار کرده است، ما در این کمیته از استادان مجرب دعوت کرده ایم تا از تجربه ها و تئوری هایی که در این زمینه دارند نهایت استفاده را ببریم،در این مدت جلسات متعددی در راستای تدوین چشم انداز، رسالت و اهداف استراتژیک برگزار شد.مهندس محمدتقی امانپور، رئیس مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران نیز با تشریح دستاوردهای اولین جشنواره انتخاب برترینهای پژوهش در حوزه مدیریت شهری گفت: «ا ین نشست ها هم زمان با هفته پژوهش برگزار می شوند و این حرکت آغاز خوبی برای فعالیتهای علمی در شهرداری تهران است. اما متأسفانه گاهی اوقات بر اساس نگاه بیرونی تصور می شود شهرداری به واسطه نوع خدماتی که ارائه میدهد، نیازی به فعالیتهای پژوهشی وعلمی ندارد، به نظرم بخشی از این دیدگاه غلط به دلیل غفلتی است که ما درارائه و معرفی فعالیتهای علمیمان به بیرون سازمان داشته ایم.»
سخنران بعدی این نشست دکتر بهزاد دماری بود که گفت: «چرخه مدیریت پژوهش را در سه اصل میتوان خلاصه کرد، تولید، انتشار و کاربست و درحال حاضر براساس بررسی های صورت گرفته وضعیت این چرخه در کشور ما قبل از هر چیز در مرحله تولید تطابق ضعیفی با اولویت های پژوهشی دارد، به طوری که در نظام سلامت فقط 10 درصد از منابع مالی پژوهش به 90 درصداز مشکلات مردم اختصاص پیدا می کند، یعنی 90 درصد از بودجه صرف پژوهش هایی می شودکه دغدغه و مشکل اصلی مردم نیستند.متأسفانه یکی از مشکلات اصلی ما در این زمینه به دلیل عدم توجه به اولویت های پژوهشی است، مدیریت ضعیف پرورژه ها هم از سوی دیگر سبب می شود که نتایج تحقیقات ضعیف باشد، به طوری که در بسیاری از موارد کاربر رغبت نمی کند نتیجه تحقیقات را به کار ببرد.
در بخش نشر هم معضلاتی وجود دارد، در اغلب مواردنتایج تحقیقات در نشریات کم تیراژی منتشر می شود که دیده نمی شود.»
دکتر دماری با اشاره به اهمیت مقوله نیازسنجی درمدیریت پروژه ها و پژوهش گفت: «نیازسنجی اولین گام و قدم برای شروع یک پروژه است،اگر اولویت گذاری برای تحقیقات صورت بگیرد منابع مالی پژوهش ها صرف کارهایی می شودکه جزو اهم نیازهای جامعه به شمار می روند. بحث دیگری که در مدیریت پژوهش ها مطرح است ذینفع های یک گزارش هستند: سرمایه گذار و پژوهشگر و مصرف کننده نتیجه پژوهش، که متأسفانه درایران ارتباط درستی میان پژوهشگر و مصرف کننده وجود ندارد و همین مسأله به کاربردی شدن نتیجه پژوهش آسیب فراوانی می زند، از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم که بحث نیازسنجی در حالی مطرح می شود که عوامل مؤثر در کاربردی شدن نتایج یک پژوهش دقیقاًبه شروع تحقیق مربوط می‌شود. اگر مدیر پروژه نیازسنجی درستی انجام نداده باشد،ضمانت اجرایی کار کم می‌شود.»
دکتر دماری در ادامه با مطرح کردن مبحثی به نام «میانجی دانش» به تشریح این مقوله پرداخت و گفت: «در واقع میانجی دانش برای ارتباط میان سیاست گذار و محقق در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا مبحثی جا افتاده است،میانجی دانش مشکلات و مسائل مطرح میان پژوهشگر و سرمایه گذار را برای آنها ترجمه می‌کند».
در ادامه این نشست دکتر مازیار حسینی رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و جانشین شهردار تهران در ستاد مدیریت بحران شهر تهران در سخنانی گفت: «کشور ایران جزو کشورهای پرحادثه به لحاظ بلایای طبیعی محسوب می‌شود. از سویی چالش‌هایی چون بحث آسیب‌پذیری ساختمان‌ها، تجاوز به حریم‌های غیراستاندارد، عدم تناسب مراکز مدیریت بحران با امکانات نجات، کمبوداطلاعات پایه و ... شرایط پیش رو را برای مدیران این مبحث مشکل‌تر می‌کند. در حوزه مخاطرات طبیعی خطر زلزله بسیاری از ساختمانهای شهرهای ما را تهدید می‌کند و این همان نقطه کلیدی است که ما را به چرایی این حجم عظیم از آسیب‌پذیری می‌رساند».
وی افزود: «در کنار زلزله حوادث دیگری چون ساخت و سازهای غیرمجاز در دامنه کوه ها، بحث سنگ ریزش، درون گرایی و فرونشست قنوات هم زندگی مردماین جامعه را تهدید می‌کند. چندی پیش در دانشگاه صنعتی شریف پژوهشی انجام شد. براساس این پژوهش بیشترین کشته شدگان حوادث طبیعی در ایران مربوط به زلزله بود، این همان مبحثی است که میتوان با مدیریت صحیح بحران آمار تلفاتش را تا حد زیادی پایین آورد. در آمارهای سازمان ملل طی دو دهه اخیر جمعیتی که درکشورهای توسعه یافته درمعرض پدیده های طبیعی بودند نسبت به جمیعت کشورهای در حال توسعه که در معرض حوادث و سوانح طبیعی قرار دارند بیشتر بود، اما تلفات کشورهای در حال توسعه دقیقاً دو برابرکشورهای پیشرفته بود. نتیجه این است که در کشورهای در حال توسعه یک جای کار به طورقطع می‌لنگد. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته تلفات برای بلایای طبیعی بسیار ناچیزاست، در حالی که آنها توان آسیب‌پذیری بیشتری را داشتند، ما باید با دنبال کردن روشهای به کار رفته در این کشورها از نظر کنترل آسیب های جانی به این سمت برویم. به هر حال باید به این نکته توجه کرد که در این کشورها آموزش و فرهنگسازی در این زمینه صورت گرفته است، زیرساخت ها و تجهیزات وجود دارد که به نوبه خود نکات مهمی هستند».
دکتر حسینی در ادامه اضافه کرد: «تجربه نشان داده است که داشتن اطلاعات و پژوهش در این زمینه کافی نیست، بلکه باید درک درستی از نحوه و چگونگی عملی کردن این پژوهش ها داشته باشیم. اما باید توجه داشته باشیم که در الگوبرداری ها به شرایط منطقه ای توجه شود و به این ترتیب ریسک یا خطر پذیری ها را تا جایی که ممکن است پایین بیاوریم.»
سپس دکتر محمدتقی رهنمایی به بررسی تخصصی شاخص های مدیریت بحران در آمایش سرزمین شهری پرداخت، و افزود: بیش از 35 سال است که در کشور ماتجربه آمایش سرزمین وجود دارد و 3 بار طرح هایی تحت این عنوان طراحی شده است که متأسفانه هیچ کدام مورد استفاده قرار نگرفته اند بحث آمایش در کشور کاملاً با معیارهای استانداردجهان متفاوت است و هر روشی که در پیش بگیریم باید کاملاً بومی شود.
وی گفت: «به عنوان مثال در سال 1335 در ایران 199 شهر داشتیم. در سال 1345این رقم به 273 و به ترتیب 371 شهر در سال 55، 496 شهر در سال 65 و در سال 1375 این رقم به 614 رسید و 10 سال بعد این رقم به طرز غیرمنتظره ای به 1018 نقطه شهری رسیدیعنی در هر 10 سال 110 نقطه اضافه شده است اما در دهه اخیر به یک بار 414 نقطه شهری به شهرهای ما اضافه شد، این رشد دردنیا بی سابقه است و کشوری نداریم که یک بار با چنین رشد شهری مواجه شده باشد و این درست همان نکته ای است که پژوهشگران ما را مجبور می کند به مدل های بدل تکیه کنند.»
در ادامه این نشست نیز بیژن دفتری، کارشناس امداد و نجات به بررسی نحوه هماهنگی در عملیات پاسخ به حوادث و سوانح پرداخت.
دفتری با اشاره به کاستی هایی که درهماهنگی ستادهای بحران وجود دارد گفت: «نقص یا فقدان ساختار، کمبود بیش از حد قدرت،کمبود و فقدان قدرت اجرایی، فقدان مشاوره، استقلال رقابتی، دوباره کاری، نقص درشناسایی ابزار مقابله، نابودی و اختلال سیستم های مخابراتی، هدایت نامناسب سازمان های منبع توسط مرکز عملیات اضطراری، فقدان تمرین در عملیات مانور، مشارکت کنندگان زیاد در امر کمک رسانی با امکانات کم، از دست دادن رهبران اصلی منطقه آسیب دیده در زمان حادثه، فقدان و کمبود آموزش و ... هماهنگی ها را به پایین تریی حد خودمی رساند.»
در ادامه نشست کمیته راهبردی و مطالعات مدیریت بحران دکتر علیرضا فلاحی به بررسی ابزارسنجی در مدیریت بحران پرداخت و گفت: «متأسفانه دراثر گسترش بی رویه شهرها، رشد جمعیت، ساخت و ساز غیرمقاوم، شبکه های زیرساختی،تراکم ساختمانی غیراصولی، مجاورت سازه های سازگار و ناسازگار، تمرکزگرایی و ... سبب ا یجاد و تشدید فاجعه می شود.تهران شهری با هفت کیلومتر وسعت،جمعیتی حدود 12 میلیون نفر را در خود جا داده است. در حالی که تأسیسات زیرساختی شهرتنها ظرفیت چهار میلیون نفر را دارد. در این شهر بی قواره هر چند تنها 20 درصد ازجمعیت ایران زندگی می کنند اما تقریباً نیمی از منابع اصلی کمک رسانی در این شهرمتمرکز است و از سوی دیگر این شهر دقیقاً در بطن خطر قرار دارد.
باید هشدارها و تهدیدها را جدی بگیریم زیرا شهرتهران از لحاظ خطرناک بودن درست مثل هیولایی است که تمام تنش پر از چرک ودمل و جوش است و هر سانحه کوچکی درست مثل یک تیغ کافی است سر یکی از این زخمها را باز کند تافاجعه ای به بار بنشیند.»
وی افزود: «متأسفانه در شهر تهران از لحظه ای که ازخانه بیرون می آیید و وقتی در خانه هستید وکلاً در تمام روز همواره در خطر هستیم، وتنها راه حل عبور و نجات این شهر ازبحران های این چنینی رفع و رجوع این کاستی هاپیش از وقوع حادثه است.»
آخرین سخنران این نشست دکتر کتایون جهانگیری بود که به بحث درباره مشارکت جامعه؛ حلقه گمشده مدیریت بلایا پرداخت و گفت: «امروزه وقوع بلایا تأثیر شگرفی بر شیوه زندگی ما دارد، تقریباً1/5 میلیون نفر در دو دهه اخیرجانشان را براثر بلایای طبیعی از دست داده اند و به ازای هر انسانی که قربانی می شود جان سه هزار نفر دیگر در خطر است و در این میان آگاهی سازی و مشارکت افرادجامعه تا حد زیادی می تواند از این خطر