ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
مقاله زیر از مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی ببینید:
نویسندگان: Thomas Reardon Stephen A.Vosti مترجم:فریده فاریابی
این مقاله چارچوبی برای تحلیل ارتباطات میان فقر و محیط زیست در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه ارائه میکند.نویسندگان ضمن طرح مفهوم«فقر سرمایهگذاری»،برای تحلیل ارتباطات مزبور آن را با دیگر سنجههای فقر مرتبط میسازند.مفهوم فقر در ارتباط با برخورداری از انواع مختلف دارایی و تغییرات زیست محیطی و با تأکیدی خاص بر درآمدهای خانوار روستایی و راهبردهای سرمایهگذاری به عنوان عوامل تعیین کنندهء این ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است. نشان خواهیم داد که قوت و سمت و سوی روابط بین فقر و محیط زیست بسته به ترکیب داراییهای موجود در دست تهیدستان روستاها و انواع مشکلات زیست محیطی فراروی آنها متغیر است.باید راهبردهای سیاستگذاری حول متغیرهای مؤثر بر توسعهء بازار، ثروت عمومی،زیرساختمانها،توزیع داراییهای خانوار و دستیاب و مناسب بودن تکنولوژیهای حفاظت از منابع طبیعی متمرکز باشد.
غالبا در بحثهای مربوط به«توسعهء پایدار»به ارتباط بین محیط زیست و فقر اشاره میشود امّا این ارتباط کمتر به صورت سیستماتیک مورد بررسی قرار میگیرد.نوشتههایی که به این ارتباط میپردازند،معمولا بر«دور باطلی»تأکید دراند که میان فقر و تخریب محیط زیست وجود دارد.این دور باطل از القائات مالتوس سرچشمه میگیرد. بر مبنای این فکر،کشاورزان بر اثر افزایش سریع جمعیّت و فقر،وادار به کشت زمینها کمبنیهء حاشیهای میشوند و آنها را تخریب میکنند.این کار میزان محصول را کاهش میدهد و کشاورزان را فقیرتر میکند.نتیجهء تأکید بر«دور باطل»فقر و تخریب محیط زیست آن است که کاهش فقر ضرورتا منجر به کاهش تخریب محیط زیست میشود و بالعکس،متوقف و معکوس ساختن روند تخریب محیط زیست خود کمکی به فقر است.
در این مقاله ضمن تردید در مورد نگرش محدود حاکم بر مباحث جاری دربارهء رابطهء فقر و محیط زیست و نیز در پیامدهای منطقی و عملی آن پنج دسته از کاستیهای موجود در این نوشته را بررسی میکنیم.سپس نظرات اصلی خود را در هر مورد مطرح میسازیم و آنگاه چارچوب نظری تازهای برای کشف رابطههای میان فقر و محیط زیست پیشنهادی میکنیم و به بحث میگذاریم.
نخستین نکته آن است که هنگام بحث دربارهء رابطهء فقر-محیط زیست برای یک رشته مناطق و مشکلات زیست محیطی معمولا«فقر»به عنوان یک مفهوم مجرّد در مدّ نظر قرار میگیرد و کمتر پرسیده میشود که چگونه نوع فقر بر رابطهء فقر- محیط زیست اثر میگذارد.امّا دامنهء انواع فقر همان دامنهء نبود داراییهای مختلف(و جریانهای درآمدی ناشی از آنها)است.:
الف-داراییها به صورت منابع طبیعی؛ ب-داراییها به صورت منابع انسانی؛ ج-داراییهای زیربنایی کشاورزی(مالی و مادّی)
د-داراییهای حاشیهای کشاورزی(مالی و مادّی).
یک خانوار ممکن است از نوع دارایی بهرهمند و از نوع دیگر محروم باشد،و ما نشان خواهیم داد که نوع فقر میتواند بر رابطهء فقر- محیط زیست اثر گذارد.
دوّم،نوشتههای موجود در بحث از رابطهء فقر- محیط زیست،معمولا بین انواع تغییرات محیطی تفاوت قائل نمیشوند یا بر نوع خاصی از دگرگونی مانند فرسایش خاک تأکید میکنند.امّا در مورد محیط زیست میتوان بر حسب عناصر تشکیل دهندهء منابع طبیعی چون زمین/خاک، آب،پوشش خاک،تنوع موجودات اهلی و
وحشی،و هوا مسائل را دستهبندی کرد.گشترش بحث در جهت فرق گذاشتن میان انواع مشکلات زیست محیطی،از جهت درک این ارتباطات بسیار اهمیّت دارد.
سوّم،نوشتهها در زمینهء محیط زیست معمولا به موضوعات مربوط به ارزیابی فقر از نظر سطح، توزیع(در میان خانوارها)و در طول زمان (به صورت گذرا یا مزمن)و چگونگی تأثیر آنها بر روابط فقر-محیط زیست نمیپردازند.در اینجا نشان میدهیم که برای تحلیل روابطهء فقر- محیط زیست،اینگونه موضوعات مرتبط با ارزیابی فقر اهمیّت دارد و کافی نیست که در محاسبهء میزان فقر به معیار«فقر رفاهی»که بر مبنای درآمد،مصرف،یا الگوی تغذیه به دست میآید و معمولا در نوشتههای مربوط به فقر غذایی و امنیت غذایی مطرح میشود بسنده کنیم. استدلال ما این است که توانایی انجام حد اقل سرمایهگذاری برای بهبود منابع به منظور نگهداشت یا تقویت کمّی و کیفی پایهء منابع، در جهت پیشگیری از تخریب منابع یا جبران آن، باید به عنوان معیار فقر در تحلیلهای رابطهء فقر- محیط زیست مورد توجه قرار گیرد.
ما خانوارهای زیر این خط را با اصطلاح «فقرای سرمایهگذاری»،از«فقرای رفاهی» تفکیک میکنیم.ممکن است خانوارها یا روستاهای بالاتر از خطّ فقر رفاهی از نظر سرمایهگذاری فقیر و به عنوان مثال ناتوان از سرمایهگذاری برای حفاظت خاک باشند.
چهارم،در این نوشتهها،شدت و تقارن روابط علّی میان فقر و محیط زیست،به ندرت مورد بح قرار گرفته است.آیا کاهش فقر برای جبران مشکلات محیط زیست لازم یا کافی است؟آیا جبران کردن مشکلات محیط زیست فقر را کاهش میدهد؟و تحت چه شرایطی؟این پرسشها برای تنظیم سیاستها و توالی آنها مهم است و نشان خواهیم داد که پاسخها نیز به نوع و سطح فقر،و نیز به نوع سرمایهگذاریهای لازم برای برطرف ساختن مشکلات خاص محیط زیست بستگی دارد.
بعلاوه،پویایی این روابط در نوشتههای مزبور، تا اندازهای نادیده گرفته شده است(غیر از این که اخیرا به رابطهء جمعیّت-محیط زیست پرداخته شده است).امّا این روابط در طول زمان گرایش به تغییر دارد و ممکن است جای علّت و معلول به شیوههای غیرمنتظرهای عوض شود.برای مثال، ممکن است فقرا خاک را مورد بهرهبرداری مفرط قرار دهند،بیآنکه همزمان سرمایهگذاریهای لازم را برای حفاظت خاک انجام دهند و سپس منافع حاصله را برای تنّوع بخشیدن به درآمدهای خود به منظور تأمین امنیت غذایی خویش در میان مدّت،خارج از دایرهء کشاورزی که مخاطرهآمیز است،به کار اندازند.ممکن است این استراتژی در درازمدت میزان فشار بر زمین بکاهد.
پنجم،از یافتههای مطرح شده در نوشتههای مربوط به اقتصاد خانوار روستایی و استراتژیهای تأمین امنیت غذایی خانوارها برای فهم روابط فقر- محیط زیست استفادهء کافی به عمل نیامده است.امّا درآمد روستا و خانوار روستایی از طریق کشاورزی،کاربری زمین و استراتژیهای سرمایهگذاری،تعیین کننده رابطه فقر- محیط زیست است و در واقع این جریان مشروط به عواملی مانند قیمت و سیاست نرخ بهره، زیرساختها روستا،و تکنولوژی است و رابطه عملی بین سیاست و استراتژی تحقیق،نیز از همین جا ریشه میگیرد.
برای برطرف ساختن این نقاط ضعف به چارچوب نظری جدیدی نیاز است تا بحث دربارهء رابطهء فقر و محیط زیست را به قلمرویی عملیتر و استراتژیکتر بکشد.چنین چارچوبی باید میان انواع فقر و نیز انواع هدایت سیاستهای تأمین امنیت غذایی،فقر،و محیط زیست مفید باشد فرق گذارد و نشانگر آثار سیاستها و برنامهها باشد.چنین تمایزی در بحث از روابط میان رشد عمومی اقتصادی و رشد کشاورزی از یک سو،و محیط زیست از سوی دیگر مطرح میشود.مباحثه پیرامون فقر و محیط زیست باید به همین ترتیب تعمیق شود و غنا یابد تا تعیین کنندگی رفتارهای خانوار برای ارتباطات میان فقر و محیط زیست و چگونگی محدود شدن این رفتارها از طریق سیاست و سایر عوامل روشن شود.
قوّت و سمت و سوی روابط موجود میان فقر و محیط زیست بسته به ترکیب داراییهای موجود در دست تهیدستان روستاها و انواع مشکلات زیست محیطی فراروی آنها تغییر میکند. بقیه مقاله را می توانید در سایت نورمگزین(با عضویت رایگان) ببینید:http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/98527
=================