خلاصه ای از زندگی و خدمات فرهنگی زنده یاد استاد عباس سحاب

ادروان استاد عباس سحاب، بنیانگزار موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، در سوم دی ماه 1300 خورشیدی در «فم» تفرش به دنیا آمد. پدرش استاد ابوالقاسم سحاب از دانشوران زمانه‌ی خود با آثار بسیار در زمینه‌های تاریخی‏، جغرافیایی، دینی، فرهنگی و هنری بود. تألیفات وی به حدود 70 جلد می‌رسد.

 استاد عباس سحاب در خانواده‌ای فرهنگی در تهران، تحصیلات متوسطه و دانشگاهی خود را در رشته هنرهای زیبا گذراند و در حالی که نقشه‌نگاری خود ساخته و نامدار می‌شد، نخستین مؤسسه‌ی جغرافیایی و کارتوگرافی (نقشه نگاری) را با راهنمایی و کمک پدر دانشمندش در سال 1315 خورشیدی (1936 میلادی) در ایران بنیان نهاد.

 وی از زمان تحصیل، بیشتر اوقات خود را صرف ترسیم، تولید، تکثیر و چاپ نقشه و رواج کاربرد آن در جامعه می‌کرد. وی می‌کوشید مردم را بیش از پیش با نقشه و جغرافیا آشنا سازد و با نیروی معجزه‌آسای عشق به کار و با اندیشه‌ی اعتلا و پیشرفت ایران، توانست بیش از 1500 اثر ارزنده از خود باقی گذارد. به حق می‌توان گفت دانش آموخته‌ای در ایران نیست که اثری از استاد عباس سحاب ندیده و نداشته باشد و یا دست کم با نام سحاب آشنا نباشد.

مهندس عباس سحاب از کودکی عاشق هنر بود. خوب نقاشی می‌کرد و تابلوهای بسیاری از او به یادگار مانده است. از سال‌های 1320 تا 1335 بر پایه‌ی مطالعه، بررسی و سفرهای پژوهشی به حدود سی هزار روستا در سراسر کشور، دست به کار و کوشش برای تهیه و ترسیم نقشه‌های مناطق گوناگون شد. نقشه‌های استان‌های تهران، اصفهان، مازندران حاصل این کوشش‌ها است.

وی به تهیه‌ی نقشه‌ی شهرهای بزرگ ایران مانند تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، اهواز و بیشتر استان‌های کشور نیز اقدام کرد. همچنین کار ترسیم و تولید نقشه‌های خاورمیانه و کشورهای این منطقه مانند افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق، عربستان و کویت را با کیفیتی مطلوب و زیبا، طی سال‌های 1340-1337 به سبک ویژه خویش پیش برد.

در سال 1339 موفق شد نخستین نمایشگاه نقشه‌های جغرافیایی را در دانشسرای تهران برگزار کند که در آن شمار زیادی از بنیادهای بزرگ جغرافیایی جهان شرکت کرده بودند. همچنین در سال‌های بعد، آثار خود و دیگر مراکز جغرافیایی را در سه نمایشگاه بر پا شده در تهران، اصفهان و آبادان به نمایش گذاشت.

در فاصله سال‌های 1340 تا 1350 علاوه بر فراهم نمودن دوره‌ی نقشه‌های آموزشی برای مدارس کشور و نقشه‌های موضوعی ایران، اطلس‌های جغرافیایی، تاریخی، کتاب‌های راهنما و مرجع، «اطلس نقشه‌های جغرافیایی و اسناد تاریخی درباره خلیج فارس» را گردآوری و منتشرکرد. آنگاه از سال 1340 تا 1378 توفیق یافت دوره‌ی نقشه‌های تاریخی ایران را از سلسله هخامنشیان تا دوره‌ی زندیه، تنظیم و به چاپ برساند.

از 1360 تا 1379 استاد سحاب علاوه بر کارهای جاری، به طور به جدی به ادامه و تکمیل کار گردآوری و پدید آوردن مهمترین اثر خود پرداخت؛ اثری در بیست جلد با عنوانِ اطلس چهارده قرن هنر اسلامی. نخستین جلد از این اثر به دفتر خوشنویسی اختصاص داشت که در سال 1381 توسط فرزندانش منتشر شد.

او بنیانگزار دانش نقشه نگاری (کارتوگرافی) به شیوه‌ی نوین در ایران است و از سوی دیگر، یکی از آخرین بازماندگان نسل نقشه نگاران قدیمی و صاحب سبک در جهان است. وی نخستین تهیه کننده کُره جغرافیایی به زبان فارسی، مولف و ناشر صدها اطلس و نقشه جغرافیایی و کارهای پژوهشی در حوزه جغرافیا است.

استاد سحاب از اعضای فعال انجمن جهانی کارتوگرافی (I.C.A.) بود و در بیشتر همایش‌های جهانی که در کشورهای گوناگون تشکیل می‌شد، شرکت می‌جست. وی همچنین در سفرهای خود از دانشگاه‌ها و مراکز علمی و محافل فرهنگی جهان به ویژه بنیادهای جغرافیایی بازدید می‌کرد و با شخصیت‌های جهانی در زمینه‌ جغرافیا دیدار و تبادل نظر می‌کرد.

علاوه بر مؤسسه‌ی جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب و چاپخانه جغرافیایی سحاب، یادگار و میراث فرهنگی دیگری نیز از استاد برجای مانده و آن کتابخانه‌ی جغرافیایی سحاب است که پدر ایشان پیش از تاسیس موسسه سحاب آن را برپا کردند و استاد  نیز در طول عمر پربار خویش با گردآوری منابع فراوان در این حوزه‌ی گسترده در جهت هر چه غنی‌تر کردن آن کوشش کرد. این کتابخانه‌ی تخصصی هم اکنون دارای چندین هزار جلد کتاب و تقریباً به همین اندازه نشریات ادواری جغرافیا و نیز بیش از 20 هزار عنوان نقشه از ایران و جهان است.

استاد سحاب در 14 فروردین 1379 دیده از دنیا فرو بست و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در بهشت ‌زهرا (تهران) به خاک سپرده شد.

پس از درگذشت استاد سحاب، مراسم بزرگداشت ایشان در بسیاری از دانشگاه ها و مراکز علمی و فرهنگی کشور برگزار گردید. از زندگی استاد سحاب نیز فیلمی در زمان حیات‌شان توسط گروه دانش و فرهنگ شبکه یک سیما در سال 1376 ساخته شده است که در موسسه سحاب قابل دسترسی است.

هم اکنون مؤسسه‌ی جغرافیایی سحاب را فرزند ارشد وی، محمدرضا سحاب به همراه نسل چهارم خانواده سحاب با پیروی از هدف‌های او اداره می‌کنند.