کشف ساختارهای شطرنجی در معماری شهر ساسانی استخر

پژوهش‌های ژئوفیزیک توسط تیم ایرانی در شهر ساسانی استخر، منجر به شناسایی و کشف ساختارهای "هیپوداموسی" یا "شطرنجی" در بخش غربی این شهر باستانی شد


. تا کنون پژوهشگران موفق به بررسی ژئوفیزیک 8 هکتار از محوطه باستانی شهر استخر شده‌اند و قرار است این پژوهش‌ها تا محدوده‌ای بالغ بر 12 هکتار نیز ادامه داشته باشد.


خبرگزاری میراث فرهنگی_ گروه میراث فرهنگی_ حسن ظهوری_ بررسی‌های ژئوفیزیک در شهر باستانی استخر تا کنون منجر به شناسایی ساختار های منظم معماری و هیپوداموسی (شطرنجی) از دوره ساسانی شده است.

این کشف نشانگر آن است که شهر سازی دوره ساسانی در شهر استخر نیز بر اساس نقشه از پیش تعیین شده شکل گرفته است.

"علی اسدی"، باستان شناس و مسئول مطالعات باستان شناسی شهر استخر با بیان این خبر به CHN افزود: «در ادامه برنامه پژوهش‌های باستان شناسی "بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد"، 12 هکتار از شهر باستانی استخر با تکیه بر پیش‌فرض‌های مطرح شده در خصوص چگونگی ساختارهای شهری دوره ساسانی و اسلامی در حال مطالعات ژئوفیزیک است.»

این مطالعات توسط "بابک امین پور"، یکی از متخصصان بررسی های ژئوفیزیک در زمینه باستان شناسی کشور انجام می شود.

اسدی به میراث خبر گفت: «نتایج نخستین فاز عملیات ژئوفیزیک در شهر استخر که محدوده‌ای قریب به 8 هکتار را در بر می‌گیرد، شناسایی ساختارهای منظمی در بخش غربی شهر است که به صورت "هیپو داموسی" یا "شطرنجی" قابل بررسی و تشخیص هستند.»

به گفته مسئول مطالعات باستان شناسی شهر استخر این ساختارهای منظم به احتمال خیلی زیاد به شهرسازی دوره ساسانی مربوط است که ادامه بررسی‌ها موضوع را بیشتر آشکار می‌کند.

در حال حاضر مطالعه 4 هکتار باقی‌مانده آغاز شده و به زودی با پایان یافتن بررسی‌های ژئوفیزیک 12 هکتار تعیین شده، یک هشتم محوطه ساسانی و اسلامی استخر مورد بررسی های دقیق ژئوفیزیک قرار می گیرد.

بخشی از مطالعات انجام گرفته در شهر استخر معطوف به بخش شرقی و احتمالا اسلامی شهر می شود که در حال انجام است.

اسدی به CHN گفت: «شهر استخر در دوره ساسانیان خاستگاه دودمان ساسانی بوده و حتی این شهر محل تاج‌گذاری برخی شاهان این دوره مهم از تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور بوده است. به همین علت شناخت چگونگی ساختار این شهر و همچنین شناخت عناصر مختلف معماری آن به خصوص در دوره ساسانی بسیار اهمیت دارد.»

پیش از این و طی کاوش‌های باستان شناسی "اشمیت"، بخشی از غرب محوطه استخر مورد کاوش قرار گرفت که در حین این کاوش‌ها ساختارهای منظمی بدست آمد که اشمیت آن ها را به دوره ساسانی نسبت داده بود.

عملیات ژئوفیزیک در بخش غربی محوطه تاییدی بر نظریه "اشمیت" و "ویت کمپ" در مورد وجود ساختارهای منظمی معماری در بخش غربی استخر و احتمالا نقشه معماری از دوره ساسانی است.

باستان شناس و مسئول مطالعات باستان شناسی شهر استخر افزود:« در دوره ساسانیان شهرها عموما با نقشه شطرنجی و منظم ساخته می‌شدند که قسمتی از آن تاثیر گرفته از جنگ های اردشیر و شاپور با رومیان و فعالیت اسیران رومی در شهر سازی ساسانی است که منجر به نفوذ شهرسازی رومی و برخی عناصر معماری آن ها در معماری ساسانی شده است.»

به گفته اسدی آنچه در نقشه های ژئوفیزیک دیده می شود، حاکی ساختارهای شطرنجی است، به این معنا که گذرها متقاطع و موازی هم شکل گرفته اند.

شهر استخر یکی از محوطه‌های مهم باستانی کشور است که در پشت تخت جمشید و آن سوی کوه رحمت واقع شده است.

این شهر بزرگ در دوره ساسانی و اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است و هم اکنون نیز قدیمی‌ترین مسجد کشور به صورت ویرانه ای در محدوده باستانی این شهر واقع شده است.