ژئوتوریسم چیست

ژئوتوریسم گردشگرى آگاهانه و مسئولانه در طبیعت با هدف تماشا و شناخت پدیده ها و فرآیندهاى زمین شناختى و آموختن نحوه شکل گیرى و سیر تکامل آنهاست.

نکاتى که در این تعریف باید مورد توجه قرار گیرند:

آگاهانه:

یک ژئوتوریست با هدف مشخص و برنامه قبلى به یک منطقه مسافرت مى کند. در واقع او مى داند که از این بازدید چه انتظارى دارد و چه خواهد دید او از موضوع مورد بازدید شناخت کلى دارد.

مسئولانه:

ژئوتوریست به ارزش وحساسیت پدیده هاى زمین شناختى آگاه است. و در هنگام استقرار در منطقه و بازدید از وارد نمودن هرگونه آسیب به آنها و طبیعت بیرون خوددارى کرده ود یگران را نیز از این کار باز مى دارد .

طبیعت فعالیت هاى ژئوتوریستى در محیط طبیعى انجام مى شود .بازدید از موزه هاى علوم زمین به تنهایى نمى تواند یک فعالیت ژئوتوریسمى باشد و بیشتر یک فعالیت تکمیلى در کنار ژئوتوریسم به حساب مى رود. البته بازدید از سایت هاى فسیلى در شمار فعالیت هاى ژئوتوریسمى به حساب مى آید. پدیده هاى زمین شناختى حاصل عملکرد فرایندهاى گوناگونى است که در طول تاریخ زمین شناختى وزمین ریخت شناسى(ژئوموروفولوژیک) موضوع مورد علاقه وتوجه ژئوتوریسم است.

آموزش:

 یکى از اهداف ژئوتوریسم آموزش مفهوم هاى پایه علوم زمین به همگان به ویژه کودکان ونوجوانان است آشنایى با پدیده هاى زمین شناختى و ارزش آنها موجب احساس نزدیکى بیشتر با زمین وطبیعت و افزایش حس مسئولیت فردى واجتماعى افراد نسبت به حفاظت از این پدیده ها خواهد شد . پیش از این به دلیل نو بودن موضوع ژئوتوریسم عدم ارائه تعریف دقیق از آن و نبود منابع ومستندات تدوین  شده این نوع گردشگرى (بوم گردى) در نظر مى گرفتند.حقیقت این است که هر دو رشته گردشگرى (ژئوتوریسم و اکوتوریسم ) زیرمجموعه اى از توریسم وابسته به طبیعت Nature) (based tourism  به شمار رفته و زیرشاخه یکدیگر نیستند. تفاوت بزرگ این دو این است  که اکوتوریسم بیشترین توجه را به موجودات زنده ومحیط هاى زندگى (گیاهى وجانورى) معطوف مى دارد (همانگونه که نام آن وارتباطش با اکوسیستم و اکولوژى آن بر مى آید). اما ژئوتورییسم به پدیده هاى زمین شناختى وزمین ریخت شناسى پرداخته و در واقع با طبیعت بیجان وسیر تحولى آن سروکار دارد .حتى در مواردى که ژئوتوریسم موضوع فسیل ها را مورد نظر قرار مى دهد-به یک موجود اکنون غیر زنده - یا سنگ(سنگواره)توجه کرده است هر چند که این سنگ خواستگاه زنده داشته است. البته موضوع سنگواره ها پل ارتباطى بین دانش زمین شناسى، زیست شناسى و آب وهوا شناسى دیرین است.

براى جداسازى ژئوتوریسم واکوتوریسم مثال زیر مى تواند تفاوت ها را به روشنى بیان نماید:

رشته هایى مانند کوه نوردى تپه نوردى از زیرمجموعه هاى اکوتوریسم هستند اما هدف وفعالیت اکوتوریسم ها و ژئوتوریست ها در این بخش از طبیعت انجام مى دهند یکسان نیست .براى یک ژئوتوریست ، هدف کوهنوردى یا تپه نوردى نیست و سفر به اینگونه جاها براى شناخت ومطالعه خود پدیده (کوه ، تپه، دره و...)و چگونگى پیدایش وساختار آن است. این در حالى است که یک اکوتوریست براى کوهنوردى ورزشى یا تفریحى، بازدید از چشم اندازها وتماشاى گیاهان و جانوران هدف هایى این گونه ،‌ به طبیعت سفر مى کند.

به طور کلى ژئوتوریسم نوعى گردشگرى طبیعى بر پایه دانش زمین شناسى است .

راس داولینگ  و دیوید نیوسام در کتاب ژئوتوریسم (2006) آشکارا ژئوتوریسم را گردشگرى زمین شناختى و (نه گردشگرى جغرافیایى) دانسته اند. همچنین در خلال نخستین کنفرانس جهانى ژئوتوریسم (فریمانتل استرالیا 2008) در روز پایانى کنفرانس ، گفتگوهاى پردامنه اى در مورد پیوستگى ژئوتوریسم با دانش زمین شناسى و جغرافیا بین کارشناسان و شرکت کنندگان پیش آمد که پس از پایان دیدگاه هاى گوناگون دانش زمین شناسى از آن رو که فرآیندها و پدیده هاى زمین شناختى بیشتر و گسترده ترى را در مقایسه با جغرافیا (ژئومورفولوژى/ زمین ریخت شناسى) زیر پوشش مى گیرد،‌ به عنوان پیوسته ترین رشته علمى با زمین ریخت شناسى ) زیر پوشش مى گیرد،‌ به عنوان پیوسته ترین رشته علمى با ژئوتوریسم پیشنهاد شد. همچنین همگان به این هماهنگى رسیدند که تعریف پیشین ژئوتوریسم از سوى انجمن ملى جغرافیاى آمریکا(نشنال جئوگرافى) با آنچه اکنون در دیگر جاهاى جهان به کار مى رود یکسان نبوده و نمى تواند به عنوان مفهوم ژئوتوریسم به کار رود. این تعریف تنها در آمریکا و با توجه به ویژگى هاى مورد نظر آن کشور کاربرد دارد . شایان ذکر است که این هماهنگى با حضور چند تن از نمایندگان سرشناس ژئوتوریسم کشور آمریکا بدست آمد. ژئوتوریسم اصلى ترین فعالیتى است که در محدوده یک ژئوپارک انجام مى شود. اما مى تواند در خارج از این محدوده یعنى در یک ژئوسایت منفرد نیز صورت پذیرد. ترانشه جاده ها و دیواره ها از دیگر مواردى هستند که مى توانند پدیده هاى زمین شناختى را دربرداشته ونمایش دهند. این گونه موارد که حالتى کم وبیش خطى دارند را نمى توان ژئوسایت در نظر گرفت. عنوان ژئوتوریسم مسیر یا مسیر ژئوتوریسمى براى اینگونه موارد بکار مى رود.

ژئوتوریست ها معمولاً گردشگرانى قانع هستند که به دنبال هتل هاى لوکس وشرایط بسیار عالى خدماتى نیستند. آنها مى توانند به راحتى در چادر و در شرایط ابتدا زندگى کنند، مسیرهاى طولانى وسخت را پیمایش کنند وبیشترین ارتباط ونزدیکى را با طبیعت داشته باشند. این یکى از مزیت هاى ژئوتوریسم به شمار مى رود و نشان مى دهد که اینگونه از گردشگرى این رویداد و این هماهنگى ، یکى از اهداف و آرمان هاى تشکیل ژئوپارک ها نیز بوده است .