قره‌کلیسا، میراثی جهانی که بازدید از آن آداب دارد

قره‌کلیسا، میراثی جهانی که بازدید از آن آداب دارد
قره‌کلیسا پیش از آن که یک اثر ثبت شده جهانی باشد یک مکان مقدس است و گردشگران برای ورود به این مکان باید آداب حضور در اماکن مذهبی را رعایت کنند، هر چند اقامتگاه‌هایی برای نیایش زائران یا آسایش گردشگران وجود ندارد.	ورود به قره کلیسا مانند هر مکان مقدسی، آداب خاص خود را دارد
خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه فرهنگ و هنر- قره‌کلیسا می‌تواند بهانه‌ای باشد برای نزدیک کردن ادیان به یکدیگر. گردشگران با هر دین و مسلکی می‌توانند اواخر تیر و اوایل مردادماه که مراسم خاصی برگزار می‌شود به این مکان مقدس تاریخی بروند و با آداب و رسوم هم‌وطنان ارمنی خود آشنا شوند به شرط آن‌که اداب حضور در اماکن مقدس را بدانند.   قره‌کلیسا یا کلیسای طاطائوس در شمال ‌شرق شهرستان چالدران و جنوب ماکو از توابع استان آذربایجان‌غربی واقع شده است. تاریخ آن به اوایل دوره مسیحیت می‌رسد و از قدیمی‌ترین کلیساهای جهان است. قره در زبان آذری به معنای سیاه است چراکه ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ های سیاه بوده که پس از بازسازی، جای خود را به سنگ‌های سفید داده‌اند.   تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) نیز یکی از حواریون مسیح است که در سال 40 میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت. گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود. ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت (دخترش) و گروهی دیگر را که به مسیحیت گرویده بودند (حدود 3500 نفر) به قتل برسانند.   در سال 302 میلادی، زمان پادشاهی تیرداد از پادشاهان ارمنستان، مسیحیت در این کشور دین رسمی و همگانی شد. مسیحیان ارمنی که خاطره شهادت تادئوس و ساندخت را نسل به نسل حفظ کرده بودند در محل فرار آنان، کلیساهایی بنا کردند که قره‌کلیسا یکی از آنهاست. بنا بر عقیده ارامنه، کلیسای طاطائوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشران و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی، شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می دانند، هر سال در روزهای آخر تیر ماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس و پیروان مسیحی اوست در قره‌کلیسا مراسم خاصی بر پا می‌دارند.   قره‌کلیسا، هر سال تابستان میعادگاه ارمنیان ایران و حتی کشورهای همسایه است. هفته اول مرداد ماه، ارمنیان از شهرهای تبریز، ارومیه، تهران، اصفهان، قزوین و... به صورت گروهی و خانوادگی به قره‌کلیسا می‌آیند. علاوه بر ارامنه، خانواده‌هایی از آشوریان و به ندرت خانواده‌های کاتولیک هم در این جشن شرکت می‌کنند.   در اطراف کلیسا، به رغم فراوانی جمعیت در روزهای جشن، ساختمان و بنایی برای بیتوته زائران وجود ندارد. در روزهای جشن، از طرف خلیفه‌گری ارامنه، چادرهایی در اطراف کلیسا نصب و در اختیار مسافران قرار داده می شود، اما تعداد این چادرها، به‌ اندازه‌ای نیست که پاسخ‌گوی نیاز زائران باشد. از این‌روست که گروه زیادی از مسافران با خود چادرهای مسافرتی حمل می‌کنند تا با مشکل اقامت روبه‌رو نشوند. هرچند در ماه‌ها و روزهای دیگر سال هم امکانات اقامتی مناسبی در نزدیکی قره‌کلیسا وجود ندارد.    قره‌کلیسا می‌تواند بهانه‌ای باشد برای نزدیک کردن ادیان به یکدیگر. گردشگران با هر دین و مسلکی می‌توانند اواخر تیر و اوایل مردادماه که مراسم خاصی برگزار می‌شود به این مکان مقدس تاریخی بروند و با آداب و رسوم هم‌وطنان ارمنی خود آشنا شوند به شرط آن‌که اداب حضور در اماکن مقدس را بدانند.    ژاله ابراهیمی، راهنمای گردشگری براین باور است که هرمکان، ویژگی‌ها و آداب خاص خود را دارد. برای مثال کسانی که وارد کلیسای واتیکان می‌شوند می‌دانند که باید شرایطی را رعایت کنند. آقایان نمی‌توانند شلوارک بپوشند یا خانم‌ها نباید با لباسی که آستین ان خیلی کوتاه است وارد کلیسا شوند اما ایرانیان برای ورود به اماکن مذهبی چه می‌کنند؟ چه اندازه حرمت یک مکان و کسانی که برای زیارت به آنجا آمده‌اند را رعایت می‌کنند؟ اصلا کسی یا کسانی هستند که آداب ورود به این‌گونه اماکن را به گردشگر، یاداور شوند؟   این راهنمای گردشگری با ورود تعداد زیاد گردشگران به مکان‌های مقدس و مراسم مذهبی موافق نیست و فکر می‌کند: زائر، تعریف و حریم خاص خود را دارد و گردشگران باید این حریم را رعایت کنند و این به آموزش و بالابردن فرهنگ گردشگری بستگی دارد برای مثال نباید خلوت کسی که در گوشه‌ مسجد، امامزاده، کلیسا، کنشت و هرجای مقدس دیگری نشسته ، نماز می‌خواند و دعا می‌کند را به‌هم زد. اما هستند گردشگران بسیاری که آرامش این زائر را با عکس گرفتن و گفتن و خندیدن به هم می‌زنند.   ژاله ابراهیمی، گردشگری را تهدیدی برای میراث فرهنگی و آداب و رسوم معنوی می‌داند و می‌گوید: گردشگران، موجب از بین رفتن بسیاری از آداب و سنت‌ها می‌شوند چراکه مردم محلی تلاش می‌کنند تا آداب و رسوم خود را مطابق سلیقه و پسند آنان تغییر دهند و این به زیان میراث معنوی است و موجب ازبین رفتن آن می‌شود. از این‌رو در جایگاه یک راهنمای گردشگری، دلم نمی‌خواهد مردم با طبیعت زیبای قره‌کلیسا آشنا شوند و آن را از بین ببرند از سوی دیگر با ورود تعداد زیاد گردشگر به قره‌کلیسا و به بهانه آشنایی با مراسمی که هر سال تابستان، از سوی ارامنه در آنجا برگزار می‌شود موافق نیستم و فکر می‌کنم که مردم در درجه اول باید با فرهنگ گردشگری و آداب و شرایط ویژه هر مکان آشنا شوند.